Oι Ναξιώτες, που πίνουν ρακί από κίτρο, ασχολούνται με την κτηνοτροφία - παράγουν περίφημα τυροκομικά προϊόντα -, εξορύσσουν μάρμαρο και καλλιεργούν οπωρικά, ελιές και αμπέλια, από τα οποία παράγεται το περίφημο ναξιώτικο κρασί.
Οι γυναίκες στο χωριό Απείρανθος υφαίνουν ακόμα στον αργαλειό, ενώ ειδικεύονται στο ζαμπόν από χοιρινό και στο κεφαλοτύρι. Εξάλλου, στο ίδιο χωριό συνηθίζεται, στις παύσεις του χορού, να εκφωνούνται τα "κοτσάκια", δηλαδή πειρακτικά ή εγκωμιαστικά δίστιχα τα οποία αφιερώνουν οι μουσικοί στους χορευτές.
Στα χωριά της ορεινής Νάξου, τις Απόκριες οι κάτοικοι ντύνονται με φουστανέλες και ρόμπες, τις οποίες στολίζουν με μεγάλα κουδούνια και μακριές κορδέλες. Παλαιότερα, συγκεντρώνονταν μεγάλες παρέες νέων, οι οποίοι, αφού κρέμαγαν σε ένα ψηλό καλάμι μία σημαία ή ένα μεγάλο μαντήλι, το λεγόμενο "μπαϊράκι", ξεκινούσαν για τα γύρω χωριά. Όσοι ακολουθούσαν το "μπαϊράκι" κρατούσαν συνήθως ξύλινα σπαθιά για να το υπερασπιστούν από τα αντίπαλα χωριά.
Όταν δύο παρέες συναντιούνταν στο δρόμο, σταύρωναν τα μπαϊράκια τους και αγκαλιάζονταν και φιλιούνταν. Γινόταν τότε το "νταβαέτι". Δηλαδή, ο ένας αρχηγός έδινε στον άλλο χρήματα, τα οποία ο τελευταίος έπρεπε να διπλασιάσει. Αν αυτό δεν γινόταν, επακολουθούσε μερικές φορές "μάχη". Τέλος, τα "μπαϊράκια" κατέληγαν αδελφωμένα σε κάποιο χωριό και έστηναν τρικούβερτο γλέντι, κατά τη διάρκεια του οποίου πολλοί αλείφονταν με μέλι και κολλούσαν πούπουλα στο πρόσωπό τους, ενώ άλλοι έπαιρναν μαύρο φούμο από τα τηγάνια και μουντζουρώνονταν.

Η Νάξος είναι το πιο εύφορο νησί των Κυκλάδων. Τα προϊόντα που παράγει, γνωστά σε όλη την Ελλάδα για την εξαιρετική τους ποιότητα, αποδεικνύουν πως το νησί είναι - όπως λένε και οι ντόπιοι – ένας ευλογημένος τόπος. Η νότια Νάξος, το Λιβάδι με τις εύφορες κοιλάδες της ενδοχώρας και τα γύρω χωριά, παράγουν μεγάλες ποσότητες σε πατάτες, το φημισμένο ναξιώτικο γεωργικό προϊόν, μια ειδική μικρόκαρπη ποικιλία, σφιχτή και πεντανόστιμη, από τα πιο αντιπροσωπευτικά προϊόντα της κυκλαδίτικης γης.
Ξακουστά όμως είναι και τα λαχανικά του νησιού, αλλά ιδιαίτερα στην καταπράσινη κοιλάδα των Εγγαρών που προσθέτει στην ετήσια συγκομιδή του νησιού μεγάλες ποσότητες οπωροκηπευτικών από τα απέραντα περιβόλια της.

Τα Σμυριδοχώρια της ορεινής Νάξου που είναι κτισμένα σε αμπελόφυτες πλαγιές παράγουν το «νέκταρ των Θέων» όπως αποκαλούν το φημισμένο κρασί τους όπου η παραγωγή του γίνεται στα μέσα του φθινοπώρου.
Η Νάξος φημίζεται και για το καλό της λάδι. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στο νησί καλλιεργούνται πάνω από 400.000 ελαιόδεντρα, από τα οποία τα 200.000 βρίσκονται στο λεκανοπέδιο της Τραγαίας. Το λιομάζεμα και η παραγωγή του λαδιού γίνεται στις αρχές του χειμώνα.
Η ρακή, ένα παραδοσιακό ποτό, παράγεται ανάμεσα στο τέλος του Οκτώβρη και το Νοέμβρη στα χωριά. Για την παραγωγή της χρησιμοποιούνται τα υπόλοιπα των σταφυλιών της οινοποίησης (στέμφυλα). Η διαδικασία γίνεται από τους κατόχους του αναγκαίου εξοπλισμού (άμβυκας) και της αντίστοιχης νόμιμης άδειας. Η απόσταξη καταλήγει σ’ ένα είδος κοινωνικού γεγονότος, ανοιχτού για τον καθένα. Φτάνει να ρωτήσετε στο χωριό και η συμμετοχή σας είναι δεδομένη.

Και φυσικά δεν είναι μόνο τα γεωργικά προϊόντα που έχουν κάνει γνωστή τη Νάξο στους καλοφαγάδες αλλά και τα κτηνοτροφικά προϊόντα της που είναι εξίσου αρίστης ποιότητας. Στα βουνά της ορεινής και ημιορεινής Νάξου εκτρέφονται εκατοντάδες κατσίκια και αρνιά, ενώ στο Λιβάδι εκτρέφονται κυρίως αγελάδες. Από το γάλα τους φτιάχνονται τα περίφημα ναξιώτικα τυριά: γραβιέρα, κεφαλοτύρι, μυζήθρα, ξυνομυζήθρα, αλλα και το ξυνότυρο και το ανθότυρο.
Η «γραβιέρα» Νάξου έχει κερδίσει από το 1996 τη διάκριση της ονομασίας προέλευσης. Παρασκευάζεται σε κεφάλια των 10 κιλών και έχει γεύση πλούσια με έντονη αίσθηση ξηρών καρπών και βουτύρου. Το «αρσενικό» είναι σκληρό, κίτρινο τυρί, επιτραπέζιο ή για τρίψιμο, που γίνεται από μείγμα φρέσκου πρόβειου και κατσικίσιου γάλακτος. Η «ξυνομυζήθρα» στη Νάξο γίνεται από αγελαδινό γάλα και είναι ένα εξαιρετικό τυρί, πλούσιο και κρεμώδες σαν σαντιγί, με μια ξυνίλα που θυμίζει γιαούρτι. Φυσικά όταν ξεραθεί γίνεται «ξυνότυρο», ενώ στη Νάξο θα βρείτε επίσης «ανθότυρο» και «μυζήθρα».

Κι επειδή οι ναξιώτες φημίζονται για το κέφι και την μουσική τους παράδοση, δεν θα μπορούσαν παρά να συνοδεύουν τα γλέντια τους, εκτός από το ντόπιο κρασί τους και με το τοπικό τους λικέρ. Το περίφημο λικέρ Κίτρο που προέρχεται από την απόσταξη των φύλλων της κιτρίας, που καλλιεργείται μόνο στα εύφορα εδάφη της Νάξου.
Στο Χαλκί μπορείτε να επισκεφθείτε το παραδοσιακό αποστακτήριο και να πληροφορηθείτε τα μυστικά παραγωγής του εξαίσιου τοπικού λικέρ. Τα παραδοσιακά προϊόντα της Νάξου μπορείτε να τα αγοράσετε από τα καταστήματα της Χώρας αλλά και των υπόλοιπων περιοχών. Και φυσικά πριν τα αγοράσετε μπορείτε να τα δοκιμάσετε στις ταβέρνες όλου του νησιού.

Όσο αφορά τις αγορές σας, μην παραλείψετε να αγοράσετε και κάποιο χειροποίητο παραδοσιακό υφαντό καθώς και κεραμικά αντικείμενα που η κατασκευή τους έχει μακραίωνη παράδοση στο νησί. Γυναίκες υφαίνουν παραδοσιακά σε αργαλειό, με γεωμετρικά μοτίβα, κουρτίνες, τραπεζομάντιλα, πανοσκεπάσματα κ.α. στ’ Απεράνθου και την Κορωνίδα, κύρια κέντρα της υφαντικής στο νησί.